Trawy ozdobne w nowoczesnych projektach

2020-12-17

Uroda traw ozdobnych jest coraz bardziej doceniana. Sadzimy je w nowoczesnych ogrodach, bo wyglądają atrakcyjnie, są na ogół mało wymagające i wszędzie pasują.

Trawy ozdobne należą do bardzo licznej rodziny Gramineae, tej samej co gatunki na trawniki czy zboża uprawne. Liście traw ozdobnych zachwycają swą różnorodnością.

W zależności od odmiany mogą być soczystozielone, modre lub srebrzyste, a ich źdźbła cienkie albo szerokie, delikatne jak włosy dziecka bądź sztywne jak szczecina futra. Ciekawe odmiany traw ozdobnych nie zawsze są osiągnięciem współczesnych hodowców. Uprawiano je w Europie już parę stuleci temu. Na płótnach mistrzów flamandzkich widać biało paskowane liście mozgi trzcinowatej 'Picta'. W czasach wiktoriańskich rabaty w angielskich ogrodach pełne były pięknych odmian miskantów i traw pampasowych. Wyraziste, a przy tym ascetyczne w formie pokroje traw ozdobnych doskonale odpowiadają współczesnej estetyce. Szczególnie chętnie sięgają po nie projektanci z Niemiec, Skandynawii i USA.

Trawy należą do najbardziej wytrzymałych roślin ozdobnych. Mają olbrzymie zdolności adaptacyjne i niezwykle łatwo kolonizują najbardziej nawet niegościnne tereny. Zaliczane są do gatunków pionierskich, gdyż w pierwszej kolejności pojawiają się tam, gdzie zniszczona zostaje szata roślinna i odsłania się naga ziemia. Ponadto doskonale znoszą suszę i łatwo się regenerują. Ich liście rosną nawet po usunięciu wierzchołków, dzięki specjalnej strefie wzrostu zlokalizowanej u ich podstawy. To dlatego trawnik tak szybko odrasta po każdym koszeniu. Puste w środku rurkowate łodygi traw są bardzo wytrzymałe na urazy mechaniczne, nawet sponiewierane silnym wiatrem i deszczem szybko wracają do pozycji pionowej.

Trawy ozdobne do ogrodu - kiedy sadzić?

Najlepszym okresem na sadzenie większości traw ozdobnych jest wczesna wiosna - tuż po tym jak rozmarznie ziemia i minie niebezpieczeństwo przymrozków.

Odkąd zaczęłam sadzić trawy ozdobne, mój ogród nabrał uroku. Ziemia na działce nie należy do żyznych, nic dziwnego więc, że wcześniej większość bylin oraz krzewów ozdobnych tylko tu wegetowała, domagając się coraz większych ilości nawozów i nieustannego podlewania.

Tymczasem trawom ozdobnym słaba ziemia nie przeszkadza. Mało tego, rosną jak szalone! Zauważyłam też, że ich dorodne kępy robią wielkie wrażenie na gościach. Nic dziwnego - długie i smukłe liście oraz puszyste kwiatostany tych roślin wprowadzają do ogrodu zwiewność, delikatność, dodają też dynamiki roślinnym kompozycjom. Nawet lekki podmuch wiatru sprawia, że źdźbła zaczynają łagodnie falować i przyjemnie szumieć. Nie ma osoby, której by to nie zachwyciło, szczególnie jesienią, kiedy większość traw ozdobnych przebarwia się na żywe kolory.

Jakie trawy ozdobne do ogrodu wybrać?

Wczesną wiosną najpiękniejsza jest sesleria (Sesleria heuffleriana), już w kwietniu wypuszcza liczne kwiatostany. O tej porze ciekawie prezentują się młode pędy mozgi trzcinowatej.

W maju pojawiają się pierwsze pędy miskantów i spartyny grzebieniastej. Latem ozdobą są puszyste kwiatostany śmiałka darniowego (Deschampsia caespitosa) i trzcinnika ostrokwiatowego 'Karl Foerster' (Calamagrostis x acutiflora).

Jesień to prawdziwa feeria rozmaitych odmian miskanta (Miscanthus sinensis i M. saccariflorus) i rosplenicy (Pennisetum). Delikatne brązy i spłowiałe róże ich puszystych kwiatostanów królują we wrześniowym ogrodzie.

Zimą ogród zdobią zielone poduszeczki kostrzew (Festuca glauca i F. scoparia) oraz Helictotrichon sempervirens. Warto zwrócić uwagę na zimową urodę zeschniętych traw i pozostawić je nie ścięte na zimę. Dla niektórych gatunków, zwłaszcza miskantów i rosplenicy, jest to wręcz konieczne zabezpieczenie dla ukrytych w ziemi pędów. Taki naturalny suchy bukiet skutecznie chroni przed zimowymi mrozami. Źdźbła traw wysychają na słomkowy kolor i efektownie wyglądają na tle zimowej bieli. Osrebrzone szadzią cieszą swym widokiem w mroźne zimowe poranki.

Trawy ozdobne na skalniaki

Z niskich i kępkowatych gatunków oraz odmian traw ozdobnych (np. kostrzew), dorastających do wysokości 30 cm, można tworzyć efektowne jedno- lub wielobarwne dywany. Warto również zestawiać je z niewielkimi bylinami lub kępami wrzosów. Trawy polecane na skalniaki, suche murki kwiatowe oraz do ogrodów na dachach:

kostrzewy (Festuca),
owies wiecznie zielony (Helictotrichon sempervirens),
ostnica włosowata (Stipa capillata),
sesleria błotna (Sesleria caerulea)
wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius).

Trawy ozdobne na rabaty bylinowe

Średnie i duże gatunki traw są niezastąpione w kompozycjach z innymi bylinami. Na rabatach kwiatowych dobrze wyglądają gatunki tworzące zwarte kępy, np.

miskanty (Miscanthus sinensis),
palczatka (Spodiopogon)
trzęślica (Molinia caerulea).

Mogą one przez wiele lat rosnąć w tym samym miejscu i nie wymagają nadmiernej kontroli. Są mocnym architektonicznym akcentem, a jednocześnie dodają lekkości całej kompozycji. Posadzone w rytmicznych odstępach tworzą też szkielet rabaty i wprowadzają geometryczny porządek. Pośród nich doskonale wyglądają rudbekie, rozchodniki i jeżówki, a także funkie, rodgersje i bergenie. Ich duże i masywne liście pięknie się prezentują na tle delikatnych faktur liści traw.

Trawy z trawami? Wielu miłośników traw ozdobnych uważa, że najpiękniejsze są rabaty z samych traw, zwłaszcza kilku gatunków o różnej wysokości i barwie liści. Takie kompozycje są łatwe w utrzymaniu i ciekawe o każdej porze roku. Zakłada się je nie tylko w prywatnych ogrodach, ale także w zieleni miejskiej, przy centrach handlowych, a nawet wzdłuż dróg i autostrad.

Trawy do ogrodu ekspansywne

Niektóre gatunki traw są bardzo ekspansywne i szybko kolonizują otoczenie za pomocą licznych rozłogów. Należy do nich:

wydmuchrzyca (Leymus arenarius),
spartyna 'Aureomarginata' (Spartina pectinata)
oraz niektóre gatunki wodne, np. manna 'Variegata' (Glyceria maxima).
Czasem kłopotliwa może być nawet popularna mozga (Phalaris arundinacea).

Należy je sadzić w pojemnikach (na rabatach można je wkopać w ziemię) lub w miejscach, gdzie będą się mogły swobodnie rozrastać, nie zagrażając innym roślinom. Ich terytorium dobrze jest ogrodzić betonowym krawężnikiem, który skutecznie ograniczy ich ekspansję (trawy korzenią się płytko, więc krawężnik nie musi być zbyt głęboki).

Trawy ozdobne do ogrodu wieloletnie

Jeżeli chcemy posadzić pokaźną kępę trawy ozdobnej jako pojedynczy akcent, najlepiej zdecydować się na jedną z dużych odmian miskanta, które potrafią osiągnąć wysokość nawet ponad 2 m (np. miskant olbrzymi) a jeśli bezobsługową trawę to trzcinnika piaskowego.

Miskant chiński (Miscanthus sinensis) do ogrodu najlepiej nadaje z uwagi na piękne kwiatostany, ładne jesienne barwy, efektowny pokrój i odporność na mróz. Wyhodowano kilkaset odmian tej rośliny, o różnych rozmiarach (od kilkudziesięciocentymetrowych karzełków po kilkumetrowe wielkoludy), szerokościach i kolorach liści oraz terminach kwitnienia.

Aby miskant był dorodny, potrzebuje sporo miejsca w pełnym słońcu. Preferuje suche, przepuszczalne gleby, ale - szczególnie podczas upału - trzeba go podlewać. Wiosną będzie wdzięczny za garść nawozu lub kompostu. Największe wrażenie w ogrodzie robią duże odmiany miskantów:

miskanty, np. 'Zebrinus' (o pasiastych liściach, dorastający nawet do 2,5 m),
trochę niższy (również paskowany) 'Strictus', 'Variegatus' (dorastający do 2 m, o jasnych, prawie białych liściach),
'Malepartus' (pięknie przebarwiający się jesienią na żółto, pomarańczowo i brązowo),
'Grosse Fontäne' (o wysokości do 2,5 m, pięknych srebrzystych kwiatostanach i kaskadowym pokroju)
oraz niższy 'Gracillimus' (osiągający 1,5 m, o ładnym pokroju i miedzianych kwiatostanach).

Trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos) jest naszą rodzimą trawą, w uprawie nie sprawia więc zwykle przykrych niespodzianek. Tworzy schludne kępy wysokich ciemnozielonych liści, z których wyrastają delikatne wiechy purpurowych kwiatostanów. Potem, gdy kwiatostany zasychają, stają się beżowe i strzeliste jak wykrzykniki. I nigdy, nawet po wielkim deszczu, się nie łamią. Jeśli potrzebujemy wyraźnego pionowego akcentu na rabacie, to trzcinnik będzie idealny do tego celu. Wielką zaletą rośliny jest też fakt, że już wczesną wiosną kępa się zazielenia, a kwiatostany pojawiają się na początku lata. Trzcinniki piaskowe potrzebują miejsca w pełnym słońcu, umiarkowanie żyznej ziemi i są odporne na suszę. Popularne są też trzcinniki ostrokwiatowe (C. acutiflora), zwłaszcza dorastająca do wysokości ok. 1,8 m odmiana 'Karl Foerster'. Z kolei trzcinnik 'Overdam' ma pstre, biało-zielone liście, dzięki czemu jest lepiej widoczny na rabacie. Odmiana ta jest nieco niższa niż 'Karl Foerster' - osiąga do 1 m.

Trawy ozdobne w doniczkach

Istnieją także interesujące trawy mniejszych rozmiarów, które możemy sadzić wśród innych roślin na rabatach, a nawet w doniczkach. Należą do nich na przykład hakonechloa czy rozplenica.

Rozplenica japońska (Pennisetum alopecuroides), zwana też piórkówką, to kolejna trawa robiąca naprawdę duże wrażenie. Zwiewna i elegancka, tworzy kępy o kształcie fontanny i kwiatostany puszyste niczym lisie ogonki. Jest łatwa w uprawie, dobrze zimuje (ale w czasie mrozów wymaga okrycia), kocha słońce. Dobrze ukorzeniona toleruje nawet przesuszenie. Co prawda dość późno budzi się ze snu zimowego, ale za to jesienią zachwyca urodą.

Warto zwrócić uwagę na nowe odmiany:

'Hameln' (o wysokości 50 cm, kwitnąca wcześnie i obficie)
'Black Beauty' (o czarnych kwiatostanach). Uwaga! Podobna do niej roślina o purpurowych liściach i kwiatostanach sprzedawana jako Pennisetum 'Rubrum' należy do innego gatunku i nie wytrzymuje w gruncie naszych zim.

Hakonechloa smukła (Hakonechloa macra) - piękna trawa pochodzi z Japoni, ale jest odporna na mróz i dobrze się czuje w naszym klimacie. Pasuje idealnie do ogrodów w stylu japońskim. To największa elegantka wśród traw, tworząca okazałe kępy zwieszających się kaskadowo zielonych lub żółtozielonych liści. Na wietrze porusza się jak łan zboża. Kwitnie mało efektownie, ale kępa liści jest wystarczająco dekoracyjna. Potrzebuje nieco żyźniejszych gleb niż inne trawy, ale gdy się już dobrze zadomowi, nie jest wybredna.

Może rosnąć i w słońcu, i w półcieniu. Jej wadą jest wolny wzrost - na okazałe kępy trzeba poczekać kilka sezonów.

Ciekawe odmiany to:

'All Gold' (jej liście są złocisto-żółte w słońcu i limonkowe w półcieniu)
'Aureola' (o paskowanych liściach w intensywnym kolorze żółto-zielonym).

Trawy ozdobne do ogrodu - niskie

Drżączka średnia (Briza media)
Kostrzewa sina (Festuca glauca)
Kostrzewa (Festuca filiformis)
Owsik wyniosły 'Variegatum' (Arrhenatherum elatius)
Sesleria błotna (Sesleria caerulea)
Trzęślica modra 'Variegata' (Molinia caerulea)
Imperata cylindryczna 'Red Baron' (Imperata cylindrica)

Imperata cylindryczna 'Red Baron' to jedna z najpiękniejszych traw ozdobnych, a to głównie za sprawą intensywnie czerwonej barwy liści zdobiących ogród od połowy lata do wczesnej jesieni.

Ta efektowna roślina jest dość wymagająca. Potrzebuje słonecznego stanowiska i wilgotnej gleby, dlatego najlepiej będzie się czuła posadzona nad brzegiem stawu. W przeciwieństwie do zwykłej imperaty (która nie jest tak dekoracyjna i raczej nie bywa w sprzedaży), odmiana 'Red Baron' nie jest ekspansywna, choć rozrasta się przez rozłogi. Dlatego warto tworzyć z niej łany lub pasy na rabatach - przypomina wówczas czerwoną rzekę. Pięknie wygląda także oglądana pod słońce - jak kieliszek szlachetnego trunku...

Trawy ozdobne do ogrodu - wysokie

Miskant chiński 'Silberfeder', 'Gracillimus' (Miscanthus sinensis)
iskant chiński 'Zebrinus', 'Rotsilber'
Miskant olbrzymi 'Giganteus' (Miscanthus)
Miskant (Miscanthus sacchariflorus)
Spartyna grzebieniasta 'Aureomarginata' (Spartina pectinata)
Trzcina pospolita 'Variegatus' (Phragmites australis)
Trzcinnik ostrokwiatowy 'Karl Foerster' (Calamagrostis x acutiflora)
Trzęślica trzcinowata (Molinia caerulera subsp. arundinacea)

Trawy ozdobne do ogrodu - średnie

Manna mielec 'Variegata' (Glyceria maxima)
Mozga trzcinowata 'Picta', 'Luteopicta' (Phalaris arundinacea)
Ostnica włosowata (Stipa capillata)
Owies wiecznie zielony (Helictotrichon sempervirens)
Palczatka syberyjska (Spodiopogon sibiricus)
Rosplenica japońska (Pennisetum alopecuroides)
Trzęślica modra (Molinia caerulea)
Wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius)

Trawy do ogrodu - ceny

W żadnym ogrodzie nie powinno zabraknąć przynajmniej kilku okazów tych roślin. W sklepach ogrodniczych (również internetowych) pojawia się coraz więcej nowych gatunków i odmian, a to oznacza, że naprawdę jest w czym wybierać. Każdy znajdzie coś dla siebie. Ceny różnią się od gatunku i odmiany traw, ale za małe sadzonki nie zapłacimy więcej niż 20 zł za sztukę.

Trawy ozdobne do ogrodu pielęgnacja

Większość traw to gatunki światłolubne, zwłaszcza te o liściach srebrnych i igiełkowatych, jak np. kostrzewa sina (Festuca glauca). Na stanowiskach półcienistych można sadzić gatunki o szerokich i ciemnozielonych liściach (np. Spodiopogon).

Trawy ozdobne do ogrodu - gleba i nawożenie

Trawy mają stosunkowo niewielkie wymagania pokarmowe. Warto jednak starannie przygotować dla nich podłoże, aby zapewnić im wystarczającą ilość pokarmu na cały sezon intensywnego wzrostu. Powinna to być gleba bogata w próchnicę, zasilona niewielką ilością przekompostowanego obornika lub nawozu o przedłużonym działaniu. W dawkowaniu nawozów należy zachować umiar. Ich nadmiar może być przyczyną wybujałego wzrostu i wykładania się pędów. Z kolei gatunki małe i kępiaste są niewymagające, a przenawożenie może im wręcz zaszkodzić, lepiej więc ograniczyć zasilanie do minimum lub nie stosować go wcale. Zabezpieczanie na zimę. Tuż po pierwszych przymrozkach gatunki wrażliwsze (np. trzęślicę, seslerię, drżączkę) dobrze jest zabezpieczyć, okrywając ziemię wokół nich warstwą kory i liści. Niskie zimozielone gatunki najlepiej okryć gałązkami sosny. Pielęgnacja. Wraz z nadejściem cieplejszych marcowych dni możemy przystąpić do prac porządkowych. Niskie gatunki kępkowe strzyżemy, usuwając zeschłe końcówki. Pędy wyższych traw, które całkowicie obumierają na zimę, ścinamy; zostawiamy od kilku do kilkunastu centymetrów, odpowiednio do rozmiaru rośliny. Ogrzane słońcem kępy wkrótce znów ożyją i zaczną wypuszczać nowe pędy.

Zimowanie. Warto też pamiętać, że nie wszystkie trawy ozdobne są w pełni odporne na polskie ostre mrozy.
Odchwaszczanie. Przed posadzeniem trawy w ogrodzie przeznaczone dla niej miejsce musimy dokładnie odchwaścić. To ważne, gdyż chwasty (zwłaszcza perz) wrastające w kępę są potem praktycznie nie do usunięcia. - Drenaż. Jeśli ziemia jest gliniasta i ciężka, na dnie dołka konieczny jest drenaż z kamyków lub keramzytu, zabezpieczający korzenie przed gniciem.
Pielęgnacja. Większość traw nie wymaga skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych, jedynie wiosną trzeba przyciąć tuż przy ziemi ich suche źdźbła.